Algemeen

Voor u ligt de programmabegroting 2023-2026, de eerste begroting onder verantwoordelijkheid van het nieuwe college. In deze begroting is de uitwerking van het collegeprogramma 2022-2026 in de verschillende programma’s verwerkt.
De begroting is samengesteld in een hectische tijd waarin de wereld steeds sneller verandert. Dat betekent dat ook deze begroting en de uitgangspunten mogelijk bijgesteld moeten worden als de omstandigheden daarom vragen. De financiële positie van de gemeente Nieuwkoop is voldoende robuust om fluctuaties op te vangen. Ondanks dat hebben de ontwikkelingen in de wereld een zodanige impact dat het een realistisch scenario is dat we moeten bijsturen.
Met deze kanttekening heeft het college een realistische begroting opgesteld waarin het structureel begrotingsresultaat de eerste jaren een aanzienlijk positief beeld laat zien. Met dit positieve resultaat heeft het college ruimte om te investeren in de uitvoering van het collegeprogramma.
Voor 2026 wordt een tekort voorzien. Dit is een beeld wat bij (nagenoeg) alle gemeenten het geval is. De omvang van het tekort in 2026 is fors maar niet onoverkomelijk en de verwachting is ook dat landelijk aan een oplossing van dit tekort gewerkt gaat worden.

In de onderstaande tabel ziet u voor 2023 de totaalbedragen per programma.

Toenemende onzekerheid
De laatste paar jaar gaat de inleiding van de begroting in op onzekerheden bij het samenstellen van de begroting. De herverdeling van het gemeentefonds was een tijd één van de grote risico’s. Andere ontwikkelingen die genoemd werden waren de rijksmiddelen voor het jeugd-domein en de gevolgen van de covid-pandemie. Daarbij was tot nu toe de hoop dat op enig moment de gevolgen van deze ontwikkelingen helder zouden worden en we weer in een voorspelbare wereld zouden terugkeren.
Voor een deel is die duidelijkheid inmiddels gekomen maar in plaats daarvan hebben we te maken met een veelheid aan nieuwe ontwikkelingen die we een jaar geleden niet hebben zien aankomen. Denk daarbij onder andere aan de vluchtelingen uit Oekraïne, de asielcrisis en de inflatie die ongekende hoogte heeft bereikt, in het bijzonder de kosten van energie.

Inmiddels is hiermee duidelijk geworden dat de onzekerheid voorlopig niet zal verdwijnen en we ons moeten instellen op een steeds minder voorspelbare omgeving. Dat stelt nieuwe eisen aan de manier waarop we met dit soort ontwikkelingen omgaan.

Begrotingsresultaat 2026
Het begrotingsresultaat laat tot en met 2025 een positief beeld zien. Voor 2026 is dat anders. Dat jaar slaat het resultaat om naar een tekort van circa € 1 mln. Bij deze ogenschijnlijk negatieve ontwikkeling moeten een paar kanttekeningen geplaatst worden. Allereerst de oorzaak van dit saldo. De daling van het resultaat wordt meer dan volledig verklaard door een daling van de algemene uitkering uit het gemeentefonds. Dit is een beeld wat voor alle gemeenten geldt en is het gevolg van het regeerakkoord. Er wordt gesproken over het ‘ravijnjaar 2026’. Het is dus geen gevolg van lokale beleidskeuzes in de gemeente Nieuwkoop. Een tweede, gerelateerde, kanttekening is dat omdat het een landelijk probleem is de verwachting is dat er ook landelijk gezocht gaat worden naar een oplossing. Tenslotte moet bij dit resultaat ook bedacht worden dat het een prognose is voor het laatste jaar van het meerjarenperspectief. Waar hierboven is aangegeven dat de ontwikkelingen om ons heen steeds sneller gaan en mogelijk bijgestuurd zal moeten worden geldt dat in nog sterkere mate voor de ramingen die aan het einde van onze horizon liggen. Ook zonder dat op landelijk niveau een oplossing wordt gevonden zal het uiteindelijke resultaat van 2026 een ander zijn dan nu is geraamd.

Collegeprogramma

Het belangrijkste onderdeel van deze begroting wordt gevormd door de vertaling van het collegeprogramma naar de programmabegroting. Het collegeprogramma heeft gevolgen voor alle programma’s. Voor een uitgebreidere toelichting op de afzonderlijke onderdelen wordt verwezen naar de verschillende programma’s. Hier worden alleen enkele opvallende onderwerpen aangestipt.

Het college heeft het voornemen om op enkele terreinen substantiële bedragen te investeren. Dit soort investeringen leiden over het algemeen tot structurele afschrijvingslasten. Door de onzekerheid over de structurele ruimte op de middellange termijn hebben we gekozen voor een mix van structurele afschrijvingslasten voor een deel van de investeringen en het vormen van reserves voor een ander deel. Eén van de investeringen waarvoor een reserve gevormd gaat worden is de nieuwbouw van het zwembad.

De gemeente Nieuwkoop wil graag haar zwemaanbod behouden. Op dit moment is er een locatieonderzoek voor een mogelijk nieuw zwembad gaande. We zien verschillende ontwikkelingen die invloed hebben op het kostenplaatje van ons zwembad, zo stijgen de bouwkosten snel maar de energiekosten nog sneller. Dit verhoogt de noodzaak voor verduurzaming en energiezuinigheid en maakt dat de businesscase voor nieuwbouw positiever wordt ten opzichte van renovatie (met minder mogelijkheden voor besparing op energieverbruik). Als gemeente maken we bewust de keuze te gaan voor nieuwbouw van ons zwembad omdat we dit belangrijk vinden en willen hier de komende jaren voor sparen. In deze begroting storten we in 2023 (€ 2 miljoen), 2024 en 2025 (beide € 3 miljoen) in een reserve voor de dekking van toekomstige kapitaallasten van het nieuwe zwembad. Zodra uit nadere berekeningen een beter inzicht blijkt van de werkelijke kosten kan besloten worden om een aanvullende storting te doen als daarvoor ruimte ontstaat in de begroting of jaarrekening.

Het tweede thema waarvoor een reserve gevormd wordt is de ontsluiting van nieuwe woonwijken.
Bij de realisatie van nieuwe woonwijken leggen wij nadruk op veilige en goede verkeersontsluiting, zonder dat de bestaande infrastructuur onevenredig zwaar belast wordt met verkeersonveiligheid tot gevolg. De exacte financiële consequenties en kostendragers hiervan zullen pas in een latere fase in beeld zijn. Maar om daadwerkelijk aan de slag te kunnen met dit onderwerp reserveren wij middelen in een speciale reserve (€ 5 miljoen) voor investeringen om de goede en veilige ontsluiting van nieuwe wijken mogelijk te maken.

De uitvoering van de centrumplannen, bijvoorbeeld de aanpak van parkeerproblematiek zal vragen om investeringen waarbij ook de gemeente een rol heeft. Verdere uitwerking van plannen moet in beeld brengen om welke investeringen en bedragen het hierbij gaat. Om de ruimte te hebben daadwerkelijk te investeren in het versterken van onze centra reserveren we gedurende de komende jaren € 5 miljoen, de jaarlijkse lasten hiervan bouwen zich op tot en met 2027 (in totaal € 167.000 structureel). Uiteraard zullen investeringen waaraan de gemeente meebetaalt vooraf nog worden voorgelegd aan de gemeenteraad. Daarnaast reserveren we middelen (€ 1 miljoen) voor de (her)inrichting van de openbare ruimte in de centra in onze gemeente.

Als structurele dekking van een deel van de kosten van het collegeprogramma willen we een toeristen / verblijfsbelasting invoeren. Daarmee kunnen bezoekers van onze gemeente die gebruik maken van onze voorzieningen ook een (klein) deel van de kosten daarvan dragen.  

Onderstaand overzicht geeft een totaalbeeld van de vertaling van het collegeprogramma.