Duurzaamheidsprogramma uitvoering
Maart 2021 is het Duurzaamheidsprogramma 2021-2024 vastgesteld. Daarmee zijn de ambities, de uit te voeren projecten en de benodigde financiën voor het verduurzamen van de gemeente Nieuwkoop bepaald. Belangrijke meerjarige uitvoeringslijnen zijn de Regionale Energie Strategie (RES) en Transitievisie Warmte (TVW). Bij de resterende projecten over de periode 2021-2024 gaat veel aandacht uit naar het adviseren en stimuleren van inwoners, bedrijven en organisaties. Het gaat onder andere om de volgende activiteiten: energiescans voor bedrijven, energieadviezen voor zelfbouw & monumenten, natuur- en milieueducatie en het stimuleren van circulariteit bij bedrijven. Er is aandacht voor het verduurzamen van het gemeentelijke vastgoed en monitoring van activiteiten vanuit het programma.
Regionale Energiestrategie (richting RES 2.0)
Juni 2021 heeft de raad de RES 1.0 Holland Rijnland vastgesteld onder de voorwaarde dat Nieuwkoop een productieplafond van 0,08 TWh in 2030 hanteert, geen mogelijkheden ziet voor (grote) windturbines en de Natura 2000 & Natuur Netwerk Nederland gebieden vrijwaart van windturbines en zonnevelden. Nieuwkoop stimuleert het plaatsen van zonnepanelen op grote daken via het aanbieden van gratis energiescans en bijbehorende begeleiding van ondernemers voor het nemen van energiemaatregelen. Tegelijkertijd is de gemeente bezig met het opstellen van een afwegingskader voor zonnevelden. Deze gaat in op sturingsinstrumenten en bevat ruimtelijke en maatschappelijke randvoorwaarden die voortkomen uit de uitwerking van de oriëntatie(zoek)gebieden. De participatie rondom het afwegingskader vindt voornamelijk in 2022 plaats. De planning is dat het afwegingskader in juni 2023 door de Raad wordt vastgesteld, parallel aan de vaststelling van de RES 2.0 Holland Rijnland. De duurzaamheidsreserve dekt de aan RES gerelateerde kosten.
Transitievisie Warmte
Op 31 december 2021 is de Transitievisie Warmte (TVW) Nieuwkoop vastgesteld. In deze visie staat beschreven hoe de dorpen/wijken in Nieuwkoop richting aardgasvrij kunnen gaan. In 2022 zijn de eerste onderzoeken opgestart naar energiegebiedssystemen. Tegelijkertijd zijn er drie uitvoeringsplannen opgestart, waarmee de opgave van aardgasvrij en energieneutraal verder op wijkniveau worden uitgewerkt. Het betreffen de volgende projecten:
- Wijkgerichte aanpak Vogelenbuurt, Ter Aar
Vanuit de Vogelenbuurt kwam het initiatief om een wijkaanpak te organiseren met stappen richting aardgasvrij wonen. De gemeente heeft hierbij een faciliterende rol. Samen met de bewonersvereniging wordt een startbijeenkomst gehouden om de behoeften in de wijk te verkennen. Aan de hand van de uitkomsten zal de wijkaanpak vorm krijgen. - Wijkgerichte aanpak Woerdense Verlaat
Samen met de dorpsraad stimuleert de gemeente woningisolatie en energiebesparing in Woerdense Verlaat. Door de kleinschaligheid en afgelegen ligging zijn er in Woerdense Verlaat weinig kansen om aan te sluiten op warmtebronnen of ontwikkelingen elders in de regio. Wel liggen er mogelijk kansen voor een kleinschalig coöperatief warmtenet, waarbij de warmtevoorziening van het nieuw te bouwen Integraal Kind Centrum (IKC) mogelijk aan naburige woningen warmte kan leveren. - Wijkgerichte aanpak dorpskern Nieuwkoop
De aanpak voor de dorpskern Nieuwkoop concentreert zich op het stimuleren van woningisolatie in combinatie met energieopwekking door zonnepanelen op het dak. Om dit verder te krijgen, werken we samen met de Woningstichting Nieuwkoop (WSN) en bewonerscommissie(s). WSN heeft een programma opgezet om, als onderdeel van het groot onderhoud, gefaseerd woonblokken na te isoleren naar label A. Particuliere woningeigenaren, die tussen de huurwoningen wonen, kunnen met het project meeliften. Woningeigenaren kunnen verder op weg geholpen worden door energiecoaches en medewerkers van het Duurzaam Bouwloket. De wijkaanpak volgt de fasering van WSN en zal doorlopen in 2023 en verder. Om ook woningen buiten de invloedssfeer van WSN wijkgericht collectief te kunnen isoleren, is een gebiedsontheffing voor flora en fauna nodig.
Duurzaamheidsreserve
Voor financiële daadkracht bij de omslag naar een duurzamer Nieuwkoop is een duurzaamheidsreserve ingesteld. De besteding van middelen uit de Duurzaamheidsreserve is gekoppeld aan de maatregelen die zijn gebundeld in het Duurzaamheidsprogramma 2021-2024. Daarnaast worden zoveel mogelijk bestaande en nieuwe subsidiemogelijkheden benut en biedt de reserve financiële ruimte om in te spelen op nieuwe initiatieven. Er is € 100.000 gereserveerd voor onderzoeken naar toekomstperspectieven in de vorm van efficiënte en integrale duurzame energiegebiedssystemen. De besteding van deze middelen gaat via de Subsidieregeling Duurzaamheid. In 2022 worden de mogelijkheden voor een subsidieregeling voor groene daken onderzocht. Toegekende subsidies waarvan de uitvoering (deels) in 2023 liggen zijn:
- Nationaal isolatieprogramma (€85.930)
Om inwoners te helpen bij het isoleren van hun (huur)woning heeft het kabinet een Nationaal Isolatieprogramma opgezet. Hiermee krijgt de gemeente middels een uitkering de mogelijkheid woningen met lage energielabels (E, F & G) energiezuiniger te maken. - Uitvoeringskosten Klimaatfonds (nog niet bekend)
Om de uitvoering het klimaatbeleid haalbaar te maken stelt de Rijksoverheid van 2022 t/m 2030 jaarlijks middelen beschikbaar voor de uitvoeringskosten van gemeenten. De middelen zijn vooral bedoeld om de beschikbare formatie voor duurzaamheid te kunnen continueren of uit te breiden. In 2022 was dat bedrag €221.666. Voor 2023 is het bedrag nog niet bekend. - Uitkering energiearmoede (€337.724)
Door de stijgende energieprijzen komen steeds meer inwoners financieel in de knel. Om deze groep inwoners te helpen krijgt de gemeente middelen waarmee zij een eigen aanpak kan ontwikkelen.
Duurzaamheid in relatie tot grondexploitaties
Sinds 1 januari 2021 moeten alle nieuwbouwwoningen waarvoor een omgevingsvergunning wordt aangevraagd voldoen aan de eisen van BENG (bijna energieneutraal gebouw). Sinds 1 januari 2019 gelden deze eisen al voor nieuwe overheidsgebouwen.
Daarnaast is per 1 juli 2018 de Wet VET (Wet Voortgang Energietransitie) van kracht, waarin is vastgesteld dat alle nieuwbouw woningen aardgasvrij moeten zijn. De gemiddelde kostprijs van een woning is hierdoor met 20 tot 25 duizend euro gestegen. De energielasten van deze woningen komen hierdoor lager te liggen, maar dit is niet voldoende om de meerkosten te dekken. Het werkelijke effect wordt per project bekeken, rekening houdend met de gekozen technische oplossing.
In de Nota Grondbeleid 2021 is aandacht voor maatschappelijke vraagstukken, waaronder duurzaamheid en klimaatadaptatie. Dit betekent voor het grondbeleid dat de gemeente bij woningbouwprojecten waarbij actief grondbeleid wordt toegepast, vanuit de planvorming wordt ingezet op energiezuinige woningen en het bouwen van energieneutrale, aardgasvrije wijken. Bij de aanleg van de openbare ruimte zorgt de gemeente voor een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting. Qua grondbeleid zet de gemeente binnen de RES in op een regie-faciliterende rol door initiatieven te ondersteunen en verder te brengen. Voor zonnevelden wordt daarbij het afwegingskader leidend.
Andere onderwerpen die aandacht krijgen bij nieuwe (woning)bouwprojecten en grondexploitaties zijn bijvoorbeeld natuur inclusief bouwen, energieneutraal bouwen, gebruik van circulaire materialen en klimaatadaptie. Het toepassen van deze duurzaamheidsmaatregelen wordt vastgelegd in het stedenbouwkundig plan en/of meegenomen bij het uitzetten van een tender.