Beeld van de financiële positie
Met de weerstandsratio is nog lang niet alles gezegd over de financiële positie in brede zin. Om daarvan een beeld te krijgen kunnen we een aantal andere ratio's raadplegen. Het BBV schrijft voor dat doel de volgende ratio's voor.
Ratio | Jaarrekening | Begroting | Begroting | Begroting | Begroting | Begroting |
|---|---|---|---|---|---|---|
Netto schuldquote | 19,88% | 48,82% | 35,12% | 35,70% | 50,19% | 67,46% |
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen | 14,20% | 46,57% | 29,36% | 30,11% | 44,46% | 60,90% |
Solvabiliteitsratio | 44,02% | 47,99% | 49,26% | 49,93% | 46,82% | 43,78% |
Grondexploitatie | 47,864% | 44,02% | 40,33% | -3,83% | -3,78% | -0,45% |
Structurele exploitatieruimte | 2,97% | 1,38% | 1,48% | 3,68% | 4,16% | -1,36% |
Belastingcapaciteit | 119,26% | 119,48% | 104,47% | 104,47% | 104,47% | 104,47% |
Netto schuld per inwoner | € 418 | € 1.213 | € 810 | € 855 | € 1.233 | € 1.474 |
Het verloop van de ratio's ontwikkelt zich naarmate de gemeente zich financieel ontwikkelt. Ieder besluit met financiële gevolgen verandert iets aan de (toekomstige) financiële positie van de gemeente en dus ook aan een ratio die daar uitdrukking aan geeft. De ratio’s zijn berekend met het door de provincie beschikbaar gestelde Rekenmodel financiële kengetallen begroting 2023.
Netto schuldquote
De netto schuldquote zegt iets over de mate waarin het inkomen van de gemeente toereikend is om aan de schuldverplichtingen te voldoen. De netto schuldquote is een percentage dat tot stand komt door het totale vreemde vermogen te delen door de totale baten uit de gemeentelijke exploitatie. Bij een netto schuldquote hoger dan 130% is sprake van een hoge schuld. In de jaren 2025 en 2026 zien we dat de schuldquote stijgt als gevolg van de financieringsbehoefte / het investeringsprogramma o.a. vanuit het coalitie akkoord. Onder de 100% is sprake van een gemiddelde tot lage schuld.
De schuldquote en de netto schuld per inwoner geven een sterk fluctuerend beeld. De oorzaak hiervan is vooral gelegen in de financiering van grondexploitaties. In 2023 wordt de grondexploitatie Noordse Buurt financieel wordt afgesloten. Door verkoop van gronden en het afsluiten van grondexploitaties daalt de financieringsbehoefte, maar door nieuwe investeringen, o.a. scholen, ontstaat nieuwe financieringsbehoefte.
Netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen
Bij de 'Netto Schuldquote Gecorrigeerd Voor Alle Verstrekte Leningen' wordt het vreemde vermogen verminderd met de doorgeleende gelden (leningen van de gemeente aan derden). De begrote netto schuldquote gecorrigeerd voor verstrekte leningen wijkt nauwelijks af van de netto schuldquote wanneer er sprake is van weinig doorgeleende gelden. Een verstrekte geldlening aan een derde is er de oorzaak van dat netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte gelleningen meer af gaat wijken van de netto schuldquote.
Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft weer in hoeverre het totaal van de activa is gefinancierd met eigen middelen. De ratio wordt berekend door het Eigen Vermogen te delen door het totale vermogen. De begrote solvabiliteitsratio aan het einde van 2023 bedraagt 49% en voldoet aan het bij de begroting 2016 door de raad genomen besluit dat deze meer dan 40% moet bedragen. Vanaf 2026 gaat de ratio dalen naar 44,78%.
Grondexploitatie
Deze indicator geeft de relatieve hoogte van de voorraad bouwgrond en het onderhanden werk (de grondpositie) in de grondexploitaties aan. De waarde van de grondpositie wordt gedeeld door de totale baten uit de gemeentelijke exploitatie. Hoe groter de grondpositie in verhouding tot de totale gemeentelijke baten, hoe groter het verhoudingsgewijze risico dat de gemeente loopt in de grexen. De begrote ratio grondexploitatie aan het einde van 2023 bedraag 44%. Na 2023 neemt de ratio door het afsluiten van grondexploitaties sterk af.
Structurele exploitatieruimte
Het financiële kengetal ’structurele exploitatieruimte’ geeft aan hoe groot de structurele vrije ruimte binnen de begroting/jaarrekening is, afgezet tegen de inkomsten. Als norm voor gezond begrotingsevenwicht kan 0,6% van de algemene dekkingsmiddelen gehanteerd worden. Deze norm is gebaseerd op de vuistregel van de Commissie BBV die bij art. 12 gemeenten gehanteerd wordt voor de bepaling van de ruimte in de begroting om structurele tegenvallers op te vangen. We zetten de structurele ratio af tegen de hiervoor genoemde 0,6%. In 2023 bedraagt de begrote structurele exploitatieruimte 1,48%. Ten opzichte van de begroting 2022 zijn de begrippen incidentele en structurele baten en lasten meer in lijn gebracht met de benadering die de provincie hanteert. Alleen 2026 sluit af met een verwacht negatief structureel exploitatiesaldo.
Belastingcapaciteit
De ruimte die een gemeente heeft om de belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Het COELE (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden) publiceert deze lasten ieder jaar in de Atlas van de lokale lasten. Onder de woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de afvalstoffenheffing. De belastingcapaciteit wordt berekend door de totale woonlasten van een meerpersoonshuishouden te vergelijken met het landelijk gemiddelde in het voorgaande jaar en de uitkomst uit te drukken in een percentage. De relevante informatie vinden wij in de tabel met de regionale vergelijking in de paragraaf Lokale Heffingen en de Atlas lokale heffingen van het COELO. Uit berekening blijkt dat de belastingcapaciteit in 2023 een omvang heeft van 104,47%. Dat betekent dat Nieuwkoop 4,47 boven het landelijk gemiddelde ligt. Dat was in de jaarrekening 2021 nog 19,26%.
Netto schuld per inwoner
De netto schuld per inwoner is de netto schuld gedeeld door het aantal inwoners van de gemeente. De netto schuld per inwoner aan het eind van 2023 is € 810. Evenals bij de netto schuldquote is hier een flinke toename zichtbaar ten opzichte van de jaarrekening 2021. Zoals aangegeven bij de netto schuldquote daalt de financieringsbehoefte door verkoop van gronden en het afsluiten van grondexploitaties, maar door nieuwe investeringen, o.a. scholen, ontstaat nieuwe financieringsbehoefte waardoor de netto schuld per inwoner toeneemt.
Kengetallen in samenhang: financieel beleid
Zien we de verschillende financiële indicatoren en kengetallen in samenhang, dan ontstaat een beeld van de resultaten van het financiële beleid dat we in onze gemeente voeren.
Ons beleid is gericht op robuustheid. Nieuwkoop wil niet in een situatie komen waarin beleidsinhoudelijke concessies (bezuinigingen) moeten worden gedaan als gevolg van externe ontwikkelingen, zoals die op de geldmarkt of de onroerend goed markt. Dat beleid krijgt vorm in het streven naar een gezonde schuldpositie, een stevige solvabiliteit, voldoende structurele ruimte in de exploitatie en een verstandige omgang met gemeentelijke grondexploitaties. Neemt niet weg dat zich in de financiële verhouding met het Rijk en de financiering van de sociaal domein grote onzekerheden kunnen voordoen die het toekomstperspectief nadelig kunnen beïnvloeden.
Al met al voldoen we voor 2023 nog aan de doelstellingen die we ons zelf gesteld hebben voor een gezonde financiële situatie. Het meerjarenperspectief laat bij de netto schuldquote en de netto schuldquote gecorrigeerd voor alle leningen op termijn een verslechtering zien. Hierbij wordt aangetekend dat dit voor een belangrijk deel het natuurlijke gevolg is van (voorgenomen) investeringen die in het belang zijn van de Nieuwkoopse samenleving. Bij het samenstellen van de begroting 2024 zal blijvend aandacht gegeven worden met name aan het structurele exploitatiesaldo.