Thema Ruimtelijk beleid

2.1.1.1 Woningbouw
Dat de druk op de woningmarkt hoog is, merken we ook in Nieuwkoop. Onze gemeente is in trek bij veel mensen van buiten onze gemeente. We vinden het belangrijk dat juist onze eigen inwoners in ‘hun’ dorp kunnen blijven in de buurt van familie en vrienden. De sterke sociale samenhang kenmerkt onze dorpen en draagt in belangrijke mate bij aan het welzijn van onze inwoners.  
 
Als overheid zijn wij verplicht om voor uiteenlopende doelgroepen voor woonruimte te zorgen zoals jongeren, starters en gezinnen. Ouderen blijven zo lang mogelijk zelfstandig wonen, al dan niet met hulp van een mantelzorger of wijkverpleegkundige. Vanaf 2023 zijn we verplicht om mensen, die in Nieuwkoop staan ingeschreven vanuit de maatschappelijke opvang en beschermd wonen, ook een thuis te geven. En we moeten en wíllen zorgen voor woonruimte voor bijvoorbeeld vergunninghouders en arbeidsmigranten. Deze meer bijzondere opgaven staan uitgewerkt in programma 3. Al met al hebben we op het gebied van woningbouw een forse opgave, die we niet uit de weg gaan.

Wat willen we bereiken?

• Een gezonde demografische bevolkingsopbouw in onze kernen. 
• Het (financieel) bereikbaar en betaalbaar houden en maken van een woning voor de inwoners van Nieuwkoop. 
• Het verlichten van de druk op de woningmarkt door het versnellen van de woningbouw-productie en de inzet van creatieve en flexibele oplossingen. 
• Realisatie van ruim 1.900 nieuwe woningen in de periode 2019-2030. 

• Een gevarieerd woningaanbod in alle kernen met de nadruk op goedkope en middeldure woningen bij nieuwbouwprojecten. 
• Voldoende woonconcepten met zorg om aan de (toekomstige) zorgvraag van onze inwoners te kunnen voldoen. 
• Sociale huurwoningen behouden voor de sociale huursector. 
• Bevorderen van doorstroming op de woningmarkt. 

Hoe gaan we dat bereiken?  
We gaan aan de slag met het bouwen van woningen. De woningbouwbehoefte in onze gemeente voor de periode 2019 tot 2030 is berekend op circa 1.900 woningen en zal de komende jaren verder oplopen.  

We prioriteren woningbouwplannen op basis van volume en kansrijkheid en vertalen deze naar een bouwopgave per jaar. De zogeheten ‘harde’ bouwplannen (waarvoor de provincie toestemming heeft gegeven) gaan gebalanceerd en gevarieerd van start. Een voorbeeld van een van deze projecten is Buytewech-Noord. De zogeheten ‘zachte’ woningbouwbouwplannen (circa 800 woningen) zetten we deze raadsperiode zo snel mogelijk om naar ‘harde’ plannen, zodat ook deze projecten uitgevoerd kunnen worden. Omdat we verwachten dat ook na 2030 nog steeds nieuwe woningen nodig zijn, werken we door aan een nieuwe ‘zachte’ planvoorraad. Dit doen we door planologisch ruimte te reserveren binnen onze gemeente en de mogelijkheden van deze locaties te bespreken met onze partneroverheden. 

Niet iedereen heeft dezelfde woonbehoefte. Daarom verdelen we woningen over verschillende kernen in een gevarieerde mix aan woontypen en prijsklassen. De nadruk ligt op goedkope en middeldure woningen, zowel huur als koop, waarbij we vasthouden aan (minimaal) 45 procent in het betaalbare segment (sociale- en middenhuur en goedkope koop). Dit percentage kan wijzigen door aanpassing van het Rijksbeleid met betrekking tot extra opgaven. Hierbij kijken we altijd naar wat passend en haalbaar is binnen onze dorpen.  

We koppelen de woningbouw aan het doelgroepenbeleid, om een gezond demografisch evenwicht in onze dorpen te bevorderen. Dit betekent dat we specifiek aandacht hebben voor woningbouw voor jongeren, ouderen en huisvesting met (24-uurs) zorg en welzijnsactiviteiten. Bij het bouwen voor doelgroepen zoeken we aansluiting bij het recente Rijksbeleid ‘een thuis voor iedereen’. Daarnaast stellen wij een Woonzorgvisie op om vanuit die visie concreet woonzorgconcepten te ontwikkelen. 

Woningen financieel bereikbaar maken en houden voor specifieke doelgroepen als starters, blijft een uitdaging. We treffen daarom (financiële) maatregelen en zetten in op mogelijkheden als koopgarantregelingen en/of erfpacht en koopstart. Met de woningcorporaties bespreken we hoe we blijvend stijgende huren kunnen beperken (met uitzondering van inkomensafhankelijke huurverhoging). We zetten middelen uit het woonfonds effectiever in. Instrumenten als de doelgroepenverordening en de zelfbewoningsplicht zetten we doelmatig en efficiënt voort. We volgen daarin de landelijke ontwikkelingen en mogelijkheden. We sturen op heldere toewijzing en benutten alle (maatwerk)mogelijkheden voor voorrangsregels voor onze eigen inwoners. 

We staan positief tegenover particuliere woningbouwinitiatieven. We faciliteren deze zoveel mogelijk op een voor de gemeente kostenneutrale wijze. Bij de particuliere woningbouwinitiatieven geven we in de uitvoering hoge prioriteit aan grote(re) woningbouwprojecten op basis van kansrijkheid (bijvoorbeeld met betrekking tot geldende wet- en regelgeving) en volume. 

Gemeentelijke woningbouwprojecten
In Nieuwveen zijn eind 2023 de woningen op het Noorder- en Zuidereiland van het plan De Verwondering opgeleverd en is de openbare ruimte ingericht. Ook is dan in het centrum de bouw van het appartementencomplex met sociale woningbouw voor jongeren en ouderen van de Woningstichting Nieuwkoop nagenoeg voltooid. Ook wordt bekend wie de 61 koopwoningen in het plan Teylerspark II gaat bouwen. De woningen zijn met name bestemd voor jongeren en starters. Tussen de nieuwe woonwijk en de Schilkerweg komt een park dat samen met de inwoners van Nieuwveen wordt ontworpen.

Voor het plan Tochtpad in Noordeinde (42 woningen waarvan 20 sociale huur) wordt in 2023 bekend wie de woningen gaat realiseren. Vooruitlopend op de bouw zal het terrein bouwrijp worden gemaakt.

In Ter Aar staan in 2023 diverse grootschalige bouwontwikkelingen centraal. In 2022 worden 16 sociale huurwoningen van Woondiensten Aarwoude opgeleverd op de plaats van de voormalige Vossenschansschool. In 2023 volgt de oplevering van de 21 koopwoningen op de andere scholenlocaties. Met de inrichting van de openbare ruimte rondom deze nieuwe woningen wordt het grootschalige project Ter Aar Vernieuwd Verbonden afgesloten.

In het eerste kwartaal van 2022 wordt het masterplan voor het nieuwe Dorpshart (minimaal 44 woningen in de middeldure huur) gepresenteerd waarna naar verwachting gestart wordt met het vervolgtraject voor de beoogde (her)ontwikkeling. Voor de uitvoering is betrokkenheid en deelname van vastgoedeigenaren cruciaal. Samenwerking met eigenaren is ook voor de grootschalige woningbouw in Ter Aar Noordoost van groot belang. 2023 staat voor Ter Aar Noordoost in het teken van voorbereidingen. Met de grondeigenaren wordt een samenwerkingsmodel overeengekomen om van daaruit aan een opzet voor een stedenbouwkundig plan te werken. Uitgangspunten hierbij zijn een woningdichtheid van (minimaal) 30 woningen per hectare, een goede overgang naar en inpassing in het open landschap, de woningdifferentiatie zoals opgenomen in het integraal woningbouwprogramma en aandacht voor de verkeersproblematiek op de Kerkweg.

Ook in de kern Nieuwkoop veel activiteiten in het kader van de woningbouw. Zo wordt de openbare ruimte rondom de twee in 2022 gebouwde appartementencomplexen aan de Grendel (16 koop appartementen) ingericht en start naar verwachting in het laatste kwartaal van 2023 de bouw van de 65 appartementen aan de Lindelaan (15 sociale huur,20 midden-huur en 30 koop). Ook de contouren van de nieuw woonwijk Buytewech-Noord (290 woningen) worden in het veld zichtbaar. De hoofdontsluiting wordt aangelegd en we starten met de realisatie van de eerste twee bouwvelden (sociale woningbouw). Tevens wordt een ontwikkelaar geselecteerd die de woningen gaat bouwen op de overige gemeentelijke ‘eilanden’ 3 t/m 8. De voorbereidingen voor de bouw van deze koopwoningen start in 2023. Uiteindelijk komen er in de wijk 80 sociale huurwoningen, 43 middeldure huurwoningen en 167 koopwoningen.

In Langeraar is dit jaar de participatie voor de invulling van Langeraar Noordwest in volle gang. Daarbij zal het plangebied, afhankelijk van de medewerking van de provincie, de gehele westrand van het dorp gaan omvatten.

Voor de woningbouwontwikkeling in VrouwenakkerWest wordt begin 2023 zowel een contract met de geselecteerde ontwikkelende projectontwikkelaar als met Woondiensten Aarwoude gesloten. Vervolgens staan zowel het participatietraject voor het geselecteerde plan als het op te stellen omgevingsplan centraal.

Creatieve woonvormen voor bijzondere doelgroepen  
Om snel woningen toe te voegen, kijken we ook naar creatieve en flexibele oplossingen. Boven op de eerdergenoemde 1.900 woningen, zoeken we naar mogelijkheden om tijdelijke huisvesting te creëren. Dit kunnen we realiseren met behulp van creatieve woonvormen als flexwoningen. Met tijdelijke, flexibele woningen zijn we in staat om snel te reageren op veranderende situaties. Om de gemeentelijke kosten te dragen voor de realisatie van deze flexibele woningen, zoals de aanleg van de openbare ruimte, storten we een bedrag van € 1 miljoen in een reserve 'Gemeentelijke kosten flexibele woonvormen'. Bij dergelijke projecten wordt nadrukkelijk ook gekeken naar andere financieringsbronnen, zoals subsidies van Rijk en provincie en de rol en verantwoordelijkheid van onze woningbouwcorporaties.

Daarnaast bekijken we of we het succesvolle concept van tijdelijke pre-mantelzorgwoningen uit kunnen breiden naar jongeren (ouder-kind relatie). Bouwen volgens CPO (Collectief Particulier Opdrachtgeverschap) blijven we stimuleren en faciliteren. En aanvullend zetten we in op het verruimen van regels en beleid om opstallen op (voormalige) agrarische bedrijven om te zetten naar woonruimte (‘erf wonen’). Dit doen we op basis van maatwerk en waar mogelijk. 

Door de situatie in Oekraïne is een vluchtelingenstroom op gang gekomen. In Nieuwkoop vangen we de vluchtelingen op in noodopvanglocaties. Een aantal van deze locaties kunnen wij slechts tijdelijk inzetten: noodopvang is niet geschikt voor de opvang op de langere termijn. We moeten snel en creatief aan de slag om te zorgen voor meer huisvesting voor deze groep mensen.

Samenwerking woningbouwcorporaties
De woningbouwcorporaties zijn in de woningbouwopgave onmisbare partners. Enerzijds om extra woningen aan het sociale segment toe te voegen en anderzijds in de verduurzamingsopgave van bestaande (huur)woningen. Om op deze onderwerpen voortgang te blijven houden, maken we meerjarige afspraken met de corporaties. Dit biedt houvast en zekerheid. Hierbij monitoren we de afspraken en actualiseren deze op basis van nieuwe ontwikkelingen. Bij het toevoegen van sociale woningen kijken we expliciet naar wat past en nodig is per dorp, en dus wat past bij onze inwoners. Om de nieuwbouw van sociale woningbouw financieel mogelijk te maken, zetten we zo nodig de bestaande reserve reservering woningbouw in. Hierbij is het ook belangrijk dat de (huidige) sociale huurwoningen sociaal blijven. We maken hierover afspraken met de corporaties. Binnen de regionale afspraken over het aantal te bouwen sociale huurwoningen, benutten wij de maximale ruimte om lokaal maatwerk toe te passen.  

Ook de problematiek rondom de huurwoningen van Vestia heeft onze aandacht. Wij denken mee met de woningbouwcorporaties die actief zijn in Nieuwkoop over een oplossing voor dit probleem en faciliteren en ondersteunen waar mogelijk en nodig. Het doel is hierbij de woningen voor de sociale huursector te behouden met een goede balans van woningen in het lage, midden en hogere sociale segment. 

We zien kansen om doorstroming op de woningmarkt te stimuleren met behulp van een ‘doorstroomcoach’. Een doorstroomcoach adviseert (oudere) inwoners bij de keuze voor de best passende woonvorm en over beschikbare regelingen en ondersteunt bij de overstap. We werken dit concept verder uit en zoeken naar koppelkansen met de welzijnshuisbezoeken. We pakken dit op samen met onze partners, waaronder de woningbouwcorporaties.

Tevens onderdeel van de prestatieafspraken is de (verdubbelde) taakstelling om voor statushouders een woning ter beschikking te stellen. De afspraken worden mogelijk herijkt. 

Monumenten
De gemeente kan op grond van de gemeentelijke erfgoedverordening gemeentelijke monumenten aanwijzen die een belangrijke cultuurhistorische waarde hebben en/of beeldbepalend zijn voor onze dorpen. We merken dat de huidige (eenzijdige) aanwijsprocedure tot onbegrip leidt. Wij inventariseren scenario’s voor de aanwijzing waarbij eigenaren meer inspraak krijgen, zoals bijvoorbeeld aanwijzing met instemming. Vervolgens nemen we een overwogen besluit over het vervolg van deze aanwijzing. 

Wat gaan wij doen?

2.1.1.2 Verkeer en mobiliteit
Woningbouw gaat hand in hand met (extra) mobiliteit. Met de nieuwe woningen reizen meer inwoners op en neer naar werk of school, winkels en verenigingen. Daar moet ons wegennet verkeersveilig op ingericht zijn. Hoe wij dit voor ons zien, staat uitgewerkt in programma 2.  
Naast een goede en veilige ontsluiting van woonwijken is ook een goede bereikbaarheid van en tussen onze dorpen met het openbaar vervoer een belangrijk speerpunt. Als landelijke gemeente hebben we minder aansluitingen op het openbaar vervoer en ligt de frequentie van (bus)lijnen lager. Om te zorgen dat (regionale en lokale) voorzieningen, onderwijsinstellingen en bedrijventerreinen vanuit de dorpen bereikbaar blijven, is het belangrijk dat de bestaande lijnen in stand blijven en de frequentie, waar mogelijk, wordt verhoogd. Ook alternatieve vervoersvormen dragen bij aan een betere aansluiting op het OV-netwerk en verbinding tussen de dorpen onderling. 

Wat willen we bereiken?

• Goede en veilige ontsluiting van nieuwe woonwijken waarbij de mobiliteitstoename niet leidt tot verkeersonveilige situaties of onevenredige belasting. 
• Een bereikbaar, duurzaam, snel openbaar vervoer met frequente ritten.  
• Logische verbindingen tussen onze kernen en van onze kernen in aansluiting op belangrijke OV-overstappunten zoals NS-stations. 

Hoe gaan we dat bereiken?  
Bij de realisatie van nieuwe woonwijken leggen wij nadruk op veilige en goede verkeersontsluiting, zonder dat de bestaande infrastructuur onevenredig zwaar belast wordt met verkeersonveiligheid tot gevolg. De exacte financiële consequenties en kostendragers hiervan zullen pas in een latere fase in beeld zijn. Maar om daadwerkelijk aan de slag te kunnen met dit onderwerp reserveren wij middelen in een specifieke reserve (€ 5 miljoen) voor investeringen om de goede en veilige ontsluiting van nieuwe wijken mogelijk te maken.

Wij zetten actief in op het verbeteren van het openbaar vervoer om zo, waar mogelijk, een goed alternatief te bieden voor de auto. In de periode 2022-2024 besteedt de provincie Zuid-Holland het openbaar vervoer in onze regio opnieuw aan. We maken ons bij deze concessie hard voor voldoende en frequent openbaar vervoer voor onze gemeente: de reistijd is voor ons een kritische prestatie-indicator. Daarnaast zetten wij in op een snelle buslijn tussen station Alphen aan den Rijn en busstation Uithoorn in aansluiting op de toekomstige tramlijn bij Uithoorn (OV-lijn 147/247). De OV-lijn kan versnellen door de bus over de provinciale weg N231 en minder door de dorpen te laten rijden. We investeren mee in goed toegankelijke HUB’s (verkeersknooppunten/ overstappunten) met een veilige OV-halte en (fiets-)parkeerruimte. We onderzoeken samen met de OV-aanbieder, provincie Zuid-Holland, regio en ondernemers de inzet van Mobility as a Service zoals (elektrische) deelfietsen en -scooters. We staan hierin open voor innovatieve pilots.  

Het openbaar vervoer moet voor iedereen toegankelijk zijn. Voor inwoners die onvoldoende goed bij de centrale halteplaatsen kunnen komen of hulp nodig hebben in het gebruik van het reguliere OV, is het een voorwaarde dat er alternatieve OV-vormen zijn, zoals servicelijnen. Wij ondersteunen initiatieven voor een buurtbus en brengen onze wensen op het gebied van OV in bij de Provincie Zuid-Holland (het bevoegd gezag).

Wat gaan wij doen?

2.1.1.3 Stikstof en (vlieg)geluid  
Het terugdringen van stikstof is één van de grote actuele maatschappelijke thema’s in Nederland. Voor Nieuwkoop zijn vier grote sectoren (voornamelijk) verantwoordelijk voor de uitstoot aan stikstof. Dit zijn de landbouwsector, de luchtvaart, de scheepvaart en de industrie. De lokale opgave is om te voldoen aan de instandhoudingsdoelen van de Natura 2000 gebieden in onze gemeente. Daarom is het nodig dat de uitstoot van stikstof drastisch wordt verminderd.  

In 2023 wordt het nieuwe Luchtruimte Indelingsbesluit vastgesteld. Aanvullend ontstaat na de Luchtruimherziening vanaf 2023 ruimte voor een extra aanvliegroute naar Schiphol (vanaf Brabant) over het Groene Hart. Deze (voorgenomen) besluiten hebben impact op de ontwikkelingen in Nieuwkoop. Door de wet- en regelgeving rondom geluidsbelasting (cumulatie van geluid) om de overlast door vliegtuiggeluid terug te dringen, wordt het moeilijker om woningen te bouwen in onze gemeente.    

Wat willen we bereiken?

• Bescherming en instandhouding van onze Natura 2000 gebieden door stikstof te reduceren. 
• Behoud van (woningbouw)ontwikkelingsruimte en leefbaarheid in onze gemeente. 

Hoe gaan we dat bereiken?  
We werken met andere overheden samen aan de doelstellingen voor de Natura 2000 gebieden in en om onze gemeente via de ‘Gebiedsgerichte aanpak Nieuwkoopse Plassen’. We maken een integrale visie om tot een nieuw perspectief op de landbouw te komen. Het uitgangspunt is extensieve veehouderij met een alternatief verdienmodel, dat past bij onze inwoners, het landschap en de lokale economie.   

Naast landbouw is de luchtvaart een grote veroorzaker van een overschot aan stikstofneerslag. De luchtvaart blijft in de stikstofaanpak echter vaak onder de radar. Zeker voor onze Natura 2000 gebieden is het van belang dat hier nadrukkelijk aandacht voor komt, onder andere in de gebiedsgerichte aanpak. We zijn en blijven kritisch op de overlast van de luchthaven.

Wij trekken samen met het cluster Groene Hart en Holland Rijnland op in een actieve lobby tegen de extra aanvliegroute over de gemeente Nieuwkoop zodat er ruimte blijft voor de ontwikkeling van de dorpen en de leefomgeving gezonder wordt. 

Wat gaan we er voor doen?